راههاى مقابله با تهاجم فرهنگى

1-شناخت فرهنگ و اهداف دشمن در تهاجم فرهنگى

بى ترديد شناسايى دشمن و برآورد اهداف ، توان و تفكر وى ، از الفباى مبارزه به شمار مى آيد، كه پيش از برداشتن نخستين گام بايد بدان پرداخته شود. براى رويارويى با يورش فرهنگى نيز بايد فرهنگ دشمن و ويژگيهاى آن مورد بررسى دقيق قرار گيرد.
چنين تحقيق وسيع و همه جانبه اى ، انديشمندان را در شناخت درست رد پاى انحراف يارى مى دهد از سوى ديگر، اهداف دشمن ، ابزار و شيوه هاى وى نيز بايد در اين يورش شناسايى شود. آگاهى از ابزار و شيوه هاى مورد استفاده يورشگران مى تواند مسؤ ولان و رزمندگان جبهه فرهنگى را در خلع سلاح مهاجمان كمك كند و نقشه هاى آنان را خنثى سازد. آشنايى با هدفهاى تهاجم دشمن نيز بسيار ارزنده و حايز اهميت است . زيرا در سايه شناسايى اهداف و مقابله اصولى با آن مى توان از آسيب پذيرى اقشار مختلف جامعه در برابر توطئه دشمن جلوگيرى كرد.
از اين رو سزاوار است چشمهاى بيدار و جستجو گرى وجود داشته باشد تا ضمن شناسايى اهداف ، ابزارها و شيوه هاى مورد استفاده دشمن در اين زمينه ، هر گونه تغيير روشى را نيز براى مردم و مسؤ ولان ياد آور شود.

2– تقويت بينش دينى و سياسى

يقين به حقايق با عظمتى چون آفريدگار جهان ، پيامبران الهى و رستاخيز نوعى تعهد در انسان پديد مى آورد و ميزان مصونيت او را در برابر يورش ‍ فرهنگى بيگانگان افزايش مى دهد. به عبارت ديگر، تقويت باورهاى دينى و پى ريزى بينشى درست در زمينه مذهب و سياست مى تواند چون سنگرى نفوذناپذير مردم را در برابر بمباران فرهنگى دشمن محافظت نمايد و سودجويان غرب را ناكام و نااميد سازد. بى ترديد، چنين ايمانى جامعه را به جهت گيرى صحيح رفتارى رهنمون مى شود و از كژ روى و ناهنجاريها باز مى دارد. قرآن كريم در اين باره مى فرمايد:
… يهديهم ربهم بايمانهم … (1)
پروردگارشان به سبب ايمانشان هدايتشان مى كند.
نگاهى به سرنوشت انديشمندانى كه سالها در اروپا و امريكا به كسب دانش ‍ و تخصص پرداخته و پاى بندى خود را به اصول اعتقادى و مبانى فكرى اصيل خود همچنان حفظ كرده و پس از بازگشت به ميهن اسلامى نيز مردم را به پيروى از آن فرا خواندند بخوبى روشنگر اين حقيقت است كه ايمان درست و اعتقاد راسخ به اصول دين ، انسان را در برابر امواج فساد غرب مقاوم مى سازد. بر اين اساس ، دستگاههاى مذهبى چون حوزه هاى علوم دينى رسالتى سخت عظيم را بر عهده دارند. و بايد پرداختن به اصول دين و تقويت باورهاى مردم را بيش از هميشه مورد توجه قرار دهند.

البته در كنار پرورش نهال ايمان در دلهاى مردم ، آگاه ساختن آنان به مسائل سياسى روز و تبيين هدف شوم دشمن در يورش فرهنگى نيز ضرورى است . احمد هوبر روزنامه نگار مسلمان سوئيسى در اين باره مى گويد:
اولين كار آن است كه شما در رسانه هاى گروهى ايران ، راديو، تلويزيون و مطبوعات ، آنچه را كه درباره انحطاط اين فرهنگ تجارى مى دانيد، به گوش ‍ جوانان برسانيد و ثابت كنيد كه اين فرهنگ دروغين يا يك مد جديد لباس ، هيچ ارتباطى به شيوه جديد زندگى ندارد؛ بلكه تمام آن از پول و سياست سرچشمه مى گيرد و در حقيقت جنگى است عليه اسلام . وظيفه دوم كه بايد انجام دهيد – و اين كار سفارتخانه هاى ايران در خارج از كشور است – آن است كه شما بايد صحنه – فرهنگى – را در اروپا و امريكا بدقت زير نظر داشته باشيد و تماسهايى نيز با مسلمانان اين كشورها برقرار كنيد تا اطلاعات لازم را در مورد تحولات فرهنگ غربى به شما رله كنند. به عنوان مثال هم اكنون عليه اين آلودگى وارداتى از امريكا در سراسر دنيا مفسده ايجاد كرده ، نهضتى در ميان جوانان و در همه جا، در امريكا، در انگلستان ، فرانسه و آلمان ، سوئيس و غيره در حركت است كه اين فرهنگ تجاربى امريكايى را نفى و رد مى كند. اين امر بسيار مهمى است براى دولت ايران كه به جوانان و نسل جوان خود نشان دهد كه عليه اين فرهنگ فساد انگيز امريكايى حتى در اروپا، جوانان به پا خاسته اند و اينك در امريكا و كشورهاى اروپايى فيلمها و مقالات گوناگونى در مطبوعات و برنامه هاى راديويى عليه اين موج فساد انگيز تبليغاتى – فرهنگى تهيه شده است . سفارتخانه هاى ايران در دنياى غرب راجع به اين فعاليتها مطلع هستند و مى توانند اطلاعات مربوط به آن را جمع آورى كنند و جمع آورى آن نيز كار مشكلى نيست و بعد مى توانيد آن را براى مبارزه با اين تاءثيرات و تحولات در ايران به كار گيريد. (2)

مردم بايد بدانند كه دشمن با يورش فرهنگى مى خواهد هسته مقاومت درونى ملت ها و انسانها را با امواج تبليغات ضد فرهنگى خود منهدم سازد قبل از آنكه بخواهد دروازه را با نيروى نظامى بگشايد و اشغالگرانه وارد شهر شود، به تجربه دريافته است كه مى تواند با زحمت كمتر، ابتدا از دروازه دلها و انديشه ها و خواسته هاى آدمها بگذرد و به درون افكار و انديشه ها راه يابد و پس از آن به آسانى آنچه را كه مى خواهد در اختيار بگيرد. يعنى فتح مغزها و انديشه ها، فتح آرمانها و ايمانها و در يك كلام فتح فرهنگها. اگر چنين شود، آنگاه خود آدمها دروازه را از داخل به روى آنان باز خواهند كرد. (3)

پير راز دان امت ، حضرت امام خمينى (قدس سره ) در اين باره هشدار مى دهد كه :
آنان (استعمارگران ) چنانچه تجربه نشان داده ، جز تباهى شما و اغفالتان و ننگ وابستگى كشيدنتان و مصرفى نمودن ملت و كشورتان به چيز ديگرى فكر نمى كنند. و مى خواهند با اين وسايل و امثال آن شما را عقب مانده و به اصطلاح نيمه وحشى نگه دارند. (4)

3- دقت در برنامه هاى آموزش و پرورش كودكان ، نوجوانان و جوانان

كودكان با دلهاى پاك و انديشه هاى شفاف براى پذيرش پيامهاى آموزشى و پرورشى از آمادگى ويژه اى برخوردارند. به گونه اى كه آثار پيامدهاى دريافت شده در روزگار خردسالى تا پايان زندگى در رفتار و كردار آنان باقى مى ماند. با توجه بدين حقيقت بزرگ دست اندركاران مسائل فرهنگى بايد از فرصت طلايى خردسالى سود برند و به يارى هنر، ورزش و انواع سرگرميها ارزشهاى والاى اسلامى را در ژرفاى وجود فرزندان اسلام جاى دهند.
البته روزگار نوجوانى و جوانى نيز ويژگيهاى خود را داراست و دولت اسلامى بايد به برنامه هاى مناسب و استفاده از كارشناسان مؤ من ، اين دو قشر را از كژ روى باز دارند و به سوى نيكبختى و سعادت هدايت كنند.
نكته اى كه در اين نوشتار بايد ياد آورى شود آن است كه چنانچه بر انديشمندان پوشيده نيست همه باورها را بر دوش دست اندركاران و دولتمردان نهادن و تنها ديگران را مسؤ ول شناختن ، شيوه خردمندان نيست . زيرا بى ترديد همه در برابر آفريدگار مسؤ ولند و بايد هر كس به فرا خور حال خويش با سازماندهى واحد پرورشى ويژه و به كار گيرى شيوه هاى گيرا، كودكان ، نوجوانان و جوانان را چون گوهرى گرانبها زير نظر بگيرد و از دستبرد دزدان چراغ به دست غرب حفظ كند.

4 – زدودن فقر اقتصادى

تنگدستى را شايد بتوان از پليدترين پديده هاى جامعه به شمار آورد. حقيقت ناگوارى كه پيشوايان دين آن را به كفر نزديك دانسته اند (5) و دانشمندان از آن به عاملى براى آغاز انحراف و بزهكارى ياد كرده اند. (6)
بى ترديد بسيارى از ناهنجاريهاى اجتماعى چون سرقت ، ولگردى ، گدايى ، خود فروشى و… به علت تنگدستى و بى چيزى به وجود مى آيد. نگاهى گذرا به بزهكاران و ساكنان ندامتگاهها، ما را بدين حقيقت دردآور رهنمون مى شود كه شمار بسيارى از آنان در اثر تهيدستى ، پاى در اين راه شوم و بدفرجام نهاده اند. پديده فقر در هر جامعه اى كه چهره كريه خود را به نمايش بگذارد، مانند سيلى بنيان كن زير بناى تمامى ارزشهاى انسانى را از بن ويران مى كند و كاخهاى كرامت و شرافت آدمى را در بيغوله هاى ننگ و بدنامى تبديل مى كند و در برابر پديده هاى اجتماعى خطرناكى همچون رشوه دهى و رشوه گيرى فريب و روباه صفتى دزدى ، حرص و طمع ، دست اندازى به اموال ديگران ، كم فروشى و… ارزشهاى فرهنگى جامعه را در كام شعله هاى سركش خود خواهد سوزاند.

5 – احياى عزت نفس

از جمله راههاى مبارزه با تهاجم فرهنگى ، احياى روحيه عزت نفس در بين اقشار مختلف جامعه مى باشد. بنابراين لازم است با تقويت اين روحيه و زدودن احساس خود كم بينى مردم جامعه اسلامى را از تقليد كوركورانه از روشهاى زندگى بيگانگان باز داشت . در اين باره امام صادق (ع ) مى فرمايد:
خداوند به پيامبرى از پيامبرانش وحى كرده كه به مؤ منان بگو:
لا تلبسوا لباس اعدائى ، و لا تطعموا مطاعم اعدائى ، و لا تسلكوا مسالك اعدائى ، فتكونوا اعدائى كما هم اعدائى (7)
لباس دشمنان مرا نپوشيد و غذاى دشمنان مرا نخوريد و به شيوه دشمنان من رفتار نكنيد كه شما نيز همانند آنان جزو دشمنان من خواهيد شد!
بنابراين لازم است روحيه عزت نفس و ترويج و تقويت شود تا زمينه پذيرش برنامه هاى فرهنگى دشمن از بين برود.

6 – مبارزه با روحيه تجمل گرايى

امروزه اثر مستقيم روحيه تجمل گرايى بر واردات كالاهاى مصرفى لوكس و پيروى از مدهاى گوناگونى كه حجم انبوهى از فرهنگ و ارزشهاى غربى را يدك مى كشند، بر كسى پوشيده نيست نگاهى به زندگى روزانه مرفهين بى درد نشانگر اين واقعيت است كه پيروى از مد، حتى در شيوه خوراك آنان نيز دگرگونى پديد آورده است . البته زيان روحيه رفاه جويى و تجمل گرايى تنها در تغيير شيوه پوشش ، خوراك و رفتارهاى اجتماعى و شخصى آشكار نمى شود بلكه در بالا رفتن ميزان بزهكاريها و زير پا نهادن اصول اخلاقى نيز اثرى شگرف دارد. افزايش خواسته هاى افراد كه در سايه چنين روحيه اى پديد مى آيد انگيزه اى نيرومند براى سرقت ، كلاهبردارى ، رشوه و… به شمار مى آيند. (8)
از اين رو، در مبارزه فرهنگى ، زدودن روحيه تجمل گرايى از دلهاى مردم بايد به گونه اى جدى مورد توجه قرار گيرد. و اثرات منفى آن براى جامعه تبيين شود تا جامعه با نگرشى آگاهانه به مسائل بينديشند و از روى آوردن و تسليم بى چون و چرا در برابر امواج ويرانگر اين شبيخون مخرب در امان باشند.

7 – اشباع نيازهاى طبيعى انسان از راههاى مشروع

انسان مجموعه اى در هم پيچيده از غرايز گوناگون است . غرايزى كه پيوسته او را به جنبش در كوچه هاى پر پيچ و خم زندگى فرا مى خواند. اين خواستها به گونه اى نيرومندند كه مى توانند انسان را در پى خويش به بيغوله هاى تاريك و ناشناخته انحراف بكشانند.
با توجه بدين حقيقت برآورده نشدن اين غرايز در حد معقول و يا زياده روى در كامروايى غريزى مى تواند خطر ساز باشد. رها ساختن نامعقول مردم در بهره گيرى هر چه بيشتر و به هر شكل ممكن از اين نيروهاى مقدس ، آنان را از تلاش در سازندگى خويش و جامعه باز مى دارد و جلوگيرى از ارضاى غرايز در حد مشروع ، يا ناتوانى در برآوردن نيازهاى طبيعى نيز زمينه را براى روى آوردن همه جانبه به سوى برنامه هاى مخرب دشمن فراهم مى آورد؛ انبوه مردم سوخته در آتش غرايز را در دام سركشى و گسستن بندهاى اخلاق و عفاف گرفتار مى سازد.

8 – پيشگيرى از نفوذ عوامل فرهنگى دشمن

عناصر خود فروخته فرهنگى ، مطبوعات و مجله هاى گمراه كننده ، فيلمهاى مبتذل و… نمونه هايى از عوامل فرهنگى دشمن به شمار مى آيند.
نگاهبانى از ارزشهاى الهى ، بينشى ژرف نموده و در صورت لزوم طرد و منزوى سازد مطبوعات را بايد واداشت تا در چارچوب قانون فعاليت كنند و هرگز فرصت سمپاشى را به غربزدگان خود باخته ندهند. امام امت (ره ) در اين باره مى فرمايد:
اكنون وصيت من … آن است كه نگذارند اين دستگاههاى خبرى و مطبوعات و مجله ها، از اسلام و مصالح كشور منحرف شوند و بايد همه بدانيم كه آزادى به شكل غربى آن كه موجب تباهى جوانان و دختران و پسران مى شود، از نظر اسلام و عقل محكوم است و تبليغات و مقالات و سخنرانيها و كتب و مجلات بر خلاف اسلام است و عفت عمومى و مصالح كشور، حرام است و بر همه ما و همه مسلمانان جلوگيرى از آنها واجب است . و از آزاديهاى مخرب بايد جلوگيرى شود. و از آنچه در نظر شرع حرام و آنچه بر خلاف مسير ملت و كشور اسلامى و مخالف با حيثيت جمهورى اسلامى است ، بطور قاطع اگر جلوگيرى نشود، همه مسؤ ول مى باشند. (9)
آن پير پارسا در بخشى ديگر از گفتار خويش هشدار مى دهد كه :
… اگر در اساتيد كسى پيدا شد كه مى خواهد انحراف ايجاد كند، او را ارشاد، و اگر نشد از خود و كلاس خود طرد كنند. (10)

9 – استفاده از همه ابزارهاى ممكن براى دفاع فرهنگى

اگر دشمن براى شكست ما به هر وسيله ممكن چنگ مى زند، ما نيز بايد به حكم دستور قرآنى و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة از هر وسيله مشروع سلاحى بسازيم و از فرهنگ اسلامى خويش پاسدارى كنيم . در اين راه بايد از يك سو امكانات فرهنگى ، هنرى و ورزشى توسعه يابد؛ تا جوانان به تفريحات سالم روى آورند و از سوى ديگر بايد همه كوششهاى فرهنگى و… در دفاع از ارزشهاى الهى هدايت شود. رهبر فقيد انقلاب اسلامى امام خمينى (قده ) در اين باره مى فرمايد:
در رژيم سابق تمام چيزها، خصوصا فرهنگ و هنر محتوايش عوض شده بود. يعنى كسى كه نام سينما را مى شنيد، خيال مى كرد كه آن جا بايد مركز فساد و سوء اخلاق و مركز مخالفت با همه چيز باشد. و يا كلمه تئاتر در ذهن انسان چيز مبتذلى بود كه از آن بهره فساد برده شود؛ هكذا همه چيز ديگر. و عمده اين است كه ما ذهن اين جوانها و حتى پيرها و روشنفكرها نماها را آماده كنيم كه ما خودمان آدم هستيم و اين طور نيست كه در همه چيز دستمان را پيش ديگران دراز كنيم … بنابراين مدتها بايد زحمت بكشيم و باور كنيم كه خودمان داراى يك فرهنگ بزرگ انسانى با ارزشهاى اسلامى هستيم . و اگر امروز كمبود نيروى انسانى هست ، به خاطر همين است كه افكار به آن طرز تفكر عادت كرده است ؛ لذا ساختن تئاترى كه مطابق با اخلاق انسانى – اسلامى باشد، زحمت دارد. و سينما هم اگر بخواهد چنين باشد، نيازمند به صرف مدتها وقت است و هرگز در متن سينما و تئاتر نوشته نشده است كه بايد مركز فساد باشند. (11)

10 – تدوين معيارهاى نوين ارزيابى آثار فرهنگى

بى ترديد هدايت كوششهاى جامعه در مسير فرهنگ الهى ، تلاشى همه جانبه و دير پا مى طلبد. دست اندركاران امور فرهنگى براى دستيابى بدين هدف ، بايد از يك سو به تدوين معيارهاى نوين ارزيابى آثار فرهنگى – هنرى بپردازند. زيرا هرگز معيارهاى دشمن با معيارهاى برآمده از فرهنگ ما يكسان نيست . و از سوى ديگر، بايد از نيروى جوانان مؤ من در پاسدارى از ارزشهاى الهى سود برد، و از منزوى ساختن آنان تنها به دليل تازه كار بودن و دست نيافتن به تشويقها و جوايز غربيان بر حذر بود. رهبر بيدار انقلاب اسلامى ، حضرت آية الله العظمى خامنه اى در اين باره مى فرمايد:
ميدان بدهيد به همه و هر كس كه مى خواهد براى اين ملت كار كند. ما مى گوييم اجازه منزوى شدن عناصر خودى را ندهيد… من مى گويم اگر مى خواهيد هنر اين كشور رشد و اعتلا پيدا كند، به هنرمند جوان مؤ من تكيه بكنيد. تو مى تواند از اسلام و انقلاب و كشور دفاع كند. (12)

11 – گسترش امر به معروف و نهى از منكر

پيشگيرى از سقوط سنگرهاى فرهنگى در برابر يورش دشمنان ، علاوه بر موارد ياد شده ، بيدارى فراگير امت اسلامى را مى طلبد. پروردگار بزرگ در قرآن كريم مى فرمايد:
و لتكن منكم امة يدعون الى الخير و ياءمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون (13)
بى ترديد اگر همه مردم به اين اصل مهم پايبند باشند و هر كس در محدوده زندگى خويش زشتكاران را از زشتى باز دارد و به كردار نيك فرمان دهد، دشمن هرگز روزنه اى براى نفوذ نخواهد يافت . رهبر هميشه بيدار انقلاب اسلامى حضرت آية الله العظمى خامنه اى در بخشى از سخنان خويش به اهميت اين حقيقت اشاره كرده و مى فرمايد:
مساءله امر به معروف ، تكليف هميشگى مسلمانهاست . جامعه اسلامى به امر به معروف و نهى از منكر زنده مى ماند. قوام حكومت اسلامى به امر به معروف و نهى از منكر… منكرات هم اخلاقى ، هم سياسى و هم اقتصادى است ؛ همه جا هم جاى نهى از منكر است ؛ يك دانشجو هم مى تواند در محيط درس و علم ، نهى از منكر كند. يك كارمند شريف هم در حيط كار خود مى تواند نهى از منكر كند؛ يك كاسب مؤ من هم در محيط كار خود مى تواند نهى از منكر كند؛ يك هنرمند هم با وسايل هنرى خود مى تواند نهى از منكر كند. (14)

پی نوشت ها:

1-يونس ، آيه 6.
2-پيام انقلاب ، س 3، ش 123.
3-اطلاعات 2/10/70، مقاله شماره 50 نويسنده جلال رفيع . عنوان مقاله ، بى هويتى و يتيمى فرهنگى .
4-صحيفه نور، ج 21، ص 185.
5-بحار، ج 72، ص 47.
6-بزهكاران جوان ، رضا علومى ، ص 10.
7-بزهكاران جوان ، رضا علومى ، ص 10.
8-وسايل الشيعه ، ج 3، ص 279، ابواب لباس المصلى ، باب 19، حديث 8.
9-صحيفه نور، ج 21، ص 195.
10-صحيفه نور، ج 21، ص 195.
11-همان منبع ، ج 18، ص 161 – 162.
12-اطلاعات ، 22/5/71.
13-آل عمران ، آيه 104.
14-اطلاعات ، 8/5/71.